---

Znaczenie niektórych sanskryckich terminów

 

---

 

Atman — główna istota człowieka: część wielowymiarowego organizmu, przebywająca w najwyższym wymiarze przestrzennym i podlegająca poznaniu.

 

Brahman — Duch Święty.

 

Buddhi-joga — system metod rozwoju świadomości człowieka, następujący po radża-jodze.

 

Warna — ewolucyjne stopnie rozwoju człowieka, którym odpowiada jego rola społeczna: szudrowie — sługi, wajsjowie — handlowcy, chłopi, rzemieślnicy, kszatrijowie — przywódcy, żołnierze, bramini — w pierwotnym znaczeniu słowa — ci, którzy osiągneli stan Brahmana. W Indiach i szeregu innych krajów przynależność do warn stała się dziedziczoną od urodzenia, co było kwestjionowane przez wielu myślicieli i zaprzeczone przez Boga.

 

Guny — termin, oznaczający całokształt właściwości, przede wszystkim, ludzkich dusz. Wyodrębniają trzy guny: tamas — tępota, ignorancja, radżas — energiczność, pasja, sattwa — harmonia, czystość. Każdy człowiek ewoluując powinien wznieść się po tych gunach-stopniach i nastepnie iść wyżej. Cechy, właściwe gunom radżas i sattwa, powinni być konsekwentnie przyswojone przez każdego, żeby móc podążać dalej.

 

Guru — nauczyciel duchowy.

 

Dharma — obiektywne prawo życia; przeznaczenie, ścieżka człowieka.

 

Indrie — «macki», które «wyciągamy» ze swoich narządów zmysłów, a także przez umysł (manas) i buddhi — do obiektów postrzegania albo rozmyślania.

 

Iśwara — Bóg-Ojciec, Stwórca, Allah, Tao (w taoistycznym znaczeniu słowa), Pierwotna Świadomość, Adibudda.

 

Joga — sanskrycki ekwiwalent łacińskiego słowa religia, oznaczającego związek z Bogiem, metody zbliżenia się do Niego, Zjednoczenie się człowieka z Bogiem. Można mówić o jodze: a) jak o ścieżce i metodach rozwoju religijnego i b) jak o stanie Jedności z Bogiem (w ostatnim przypadku słowo to pisze się z dużej litery).

 

Maja — Boska Iluzja : świat materii, wydający się nam samoistnym.

 

Manas — umysł, rozum.

 

Mahatma — Wielki Atman, tzn. człowiek, posiadający w najwyższym stopniu poprawnie rozwiniętą świadomość, ewolucyjnie dojrzały, mądry człowiek.

 

Muni — mądry, mędrzec.

 

Paramatman — Najwyższy, Jedyny Boski Atman: tożsame z Iśwarą.

 

Prakriti — materia kosmiczna (w zbiorowym sensie).

 

Purusza — duch kosmiczny (w zbiorowym sensie).

 

Radża — władca, król.

 

Riszi — mędrzec.